۶ علامت مخرب که نشانه کمبود ویتامین آ – A است!

نشانه کمبود ویتامین آ یا علائم کمبود ویتامین آ می‌تواند در شناسایی و بهبود مشکلات بدن، به شما کمک بسیاری کند. نشانه کمبود ویتامین آ می‌تواند با ضعف در بینائی و سیستم ایمنی و … در بدن بروز کند. به‌طور کلی باید در نظر داشته باشید، ویتامین‌ها نقش مهمی در سلامت شما دارند.

ویتامین آ نیز از این موضوع مستثنی نیست و برای حفظ سلامت چشم، پوست و تقویت سیستم ایمنی بدن، نقش مهمی را برعهده دارد. در این بخش تمام آنچه باید در خصوص نشانه کمبود ویتامین A بدانید را برای شما شرح می‌دهیم. با ما همراه باشید تا بتوانید نشانه کمبود ویتامین آ را به‌سرعت شناسایی کرده و برای رفع آن اقدام کنید.

ویتامین آ چیست؟

ویتامین آ جز گروه ویتامین‌‌های محلول در چربی است و به‌طور کلی به 2 شکل وجود دارد. ویتامین‌ آ فعال و بتاكاروتن.

بتاکاروتن شکل دیگری از این ویتامین‌ است که طی فرایندی در بدن به ویتامین آ فعال تبدیل می‌شود. همان‌طور که می‌دانید، بدن ما نمی‌تواند این ویتامین را به‌تنهایی تولید کند؛ پس در نتيجه، باید به شکل دیگری در رژیم غذایی ما قرار گیرد.

کمبود ویتامین آ چیست؟

کمبود ویتامین آ زمانی رخ می‌دهد که بدن شما نتواند مقدار ویتامین آ موردنیاز خود را برای عملکرد طبیعی بدن، به دست آورد. کمبود ویتامین آ می‌تواند باعث کاهش قدرت بینایی و در نهایت نابینایی شود. همچنین موجب بروز مشکلات پوستی، قلبی و سیستم ایمنی در بدن شما خواهد شد.

به‌طور کلی می‌توان گفت سبزیجات سبز یا نارنجی‌رنگ، منبع خوبی برای تأمین بتاكاروتن هستند. همین‌طور شما می‌توانید از طریق مصرف مواد غذایی که منابع حیوانی دارند نیز، ویتامین‌ آ موردنیاز بدن خود را تأمین کنید.

اگر‌ مقدار کافی از این ویتامین در رژيم غذايی شما وجود نداشته باشد، نشانه های کمبود ویتامین آ در بدن بروز می‌کند و منجر به شروع مشکلات جدی برای شما می‌شود.

نشانه کمبود ویتامین آ

قبل از هر موضوعی توجه داشته باشید، شدت بروز نشانه کمبود ویتامین آ می‌تواند در هر فرد متفاوت باشد و این موضوع به عوامل زیادی بستگی دارد.

اما به‌طور کلی در نظر داشته باشید که ممکن است برخی از افراد در این شرایط با عوارض جدی‌تری روبه‌رو شوند. ۶ نشانه کمبود ویتامین آ به‌طور خلاصه در این بخش برای شما گفته می‌شود:

• شب‌کوری
• ناباروری
• خشکی چشم
• توقف و کاهش رشد
• آکنه و مشکلات پوستی
• ضعف در سیستم ایمنی

1. شب کوری

شب کوری یکی از چندین نشانه کمبود ویتامین آ است. اگر به‌صورت مداوم بدن با کمبود شدید ویتامین آ مواجه باشد، شب کوری در فرد بروز می‌کند.

اگر این حالت ادامه داشته باشد، قدرت بینائی فرد به‌مرور کاهش یافته و کاملا دید خود را در شب و تاریکی از دست می‌دهد.

برای بهبود این وضعیت باید مقادیر ویتامین آ به‌صورت مکمل یا به همراه غذاهای سرشار از ویتامین آ و ویتامین ب مصرف شوند.

البته فراموش‌ نکنید حتما در این خصوص با پزشک خود مشورت کنید؛ زیرا مقادیر زیاد ویتامین آ نیز می‌تواند به سلامت شما آسیب وارد کند. پس حتما قبل از هر‌ اقدامی اول با پزشک خود مشورت کنید.

به‌طور خلاصه:

دریافت مقادیر کافی ویتامین A برای سلامت چشم بسیار مهم است. برخی از اولین علائم کمبود ویتامین A خشکی چشم و شب کوری است.

2. ناباروری و مشکل در بارداری

این نشانه کمبود ویتامین آ علاوه‌بر این که می‌تواند باعث بروز مشکل در بارداری شود، می‌تواند منجر به ناباروری یا حتی تولد نوزاد با نقص مادرزادی شود. وجود ویتامین آ برای تولید مثل در همه افراد و همین‌طور برای سلامت جنین ضروری است.

مطالعات نشان داده است که تولید مثل در موش‌هایی که با کمبود ویتامین آ با مواجه هستند دچار اختلال شده و ممکن است نوزاد موش با نقص مادرزادی متولد شود.

تحقیقات دیگر نشان می‌دهد، مردان نابارور ممکن است به دلیل اهمیت زیاد اکسیداتیو در بدنشان، نیاز بیشتری به آنتی اکسیدان داشته باشند. ویتامین آ یکی از مواد مغذی است که به‌عنوان یک آنتی اکسیدان در بدن عمل می‌کند.

همین‌طور به یاد داشته‌ باشید کمبود ویتامین آ با سقط جنین نیز مرتبط است. تحلیل آزمایشات زنانی که سقط‌های مکرر داشتند، نشان می‌دهد معمولا آن‌ها سطح پایینی از ویتامین آ داشته‌اند.

به‌طور خلاصه:

مردان و زنانی که ویتامین آ کافی دریافت نمی‌کنند ممکن است دچار مشکلاتی در باروری و تولید مثل شوند و یکی از آثار کمبود ویتامین آ در والدین، تولد نوزاد با نقص مادرزادی یا سقط جنین است.

3. خشکی چشم

زروفتالمی یا خشکی چشم یکی دیگر علائم کمبود ویتامین آ در بدن است. در این بیماری قرینه شفافيت خود را از دست می‌دهد و کراتینی می‌شود.

این بیماری به‌طور کلی بر روی بافت شبکیه تاثیر می‌گذارد. همین‌طور می‌تواند باعث بروز اختلال در عملکرد سلول‌های مخروطی چشم نیز بشود. البته آسیب به چشم به همین مورد ختم نمی‌شود؛ یکی دیگر از علائم کمبود ویتامین آ بیماری لکه‌های بیتو است.

این مورد نیز بر روی بینایی فرد تاثیر می‌گذارد و دید او را تار می‌کند. بیماری چشمی دیگری که به‌دنبال علائم کمبود ویتامین آ مطرح می‌شود، کراتومالاسی است. این بیماری به‌دنبال نرم شدن قرنیه چشم به‌وجود می‌آید و یکی از دلایل اصلی کوری در کشور‌های در حال توسعه است.

به‌طور خلاصه‌:

ویتامین‌ها به‌خصوص ویتامین آ برای حفظ حالت اصلی سلول‌های چشم اهمیت بسیاری دارند. در صورتی که این کمبود ویتامین در رژيم غذايی ادامه داشته باشد، باعث کوری و از دست‌دادن قدرت بینایی فرد می‌شود. سعی کنید با مشاهده علائم بالا به‌سرعت به پزشک مراجعه کنید.

4. توقف و کاهش رشد

همان‌طور که می‌دانید، ویتامین‌ آ برای رشد کودکان ضروری است و کودکانی که منابع کافی ویتامین آ را در رژيم غذايی خود ندارند، معمولا دچار توقف رشد می‌شوند.

مطالعات انجام‌شده بر روی کودکان مبتلا به کمبود ویتامین آ نشان می‌دهد، استفاده از مکمل‌های ویتامین آ به‌تنهایی یا به‌همراه سایر مواد مغذی باعث افزایش رشد آن‌ها شده است.

براساس مطالعاتی که در اندونزی بر روی ۱۰۰۰ کودک مبتلا به کمبود ویتامین آ انجام شده؛ کودکانی که در مدت ۴ ماه، از مکمل‌های قوی ویتامین آ استفاده کرده‌اند، حدود 0.39 سانتی‌متر بیشتر از کودکانی که دارونما مصرف کرده‌اند رشد داشته‌اند.

همین‌طور با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، کودکانی که در کنار مکمل ویتامین آ از سایر مواد مغذی و مکمل‌های مختلف نیز استفاده کرده‌اند، رشد بیشتری نسبت به 2 گروه دیگر داشته‌اند.

به‌طور خلاصه:

کمبود ویتامین A می تواند باعث کاهش رشد در کودکان شود. در صورتی که مکمل ویتامین A به همراه سایر مواد مغذی مصرف شود (نسبت به شرایطی که به‌‌تنهایی مصرف شود) می‌تواند تأثیر بهتری در رشد کودکان داشته باشد. البته فراموش نکنید حتما در این خصوص با پزشک متخصص خود مشورت کنید تا مشکلی سلامت کودک شما را به‌خطر نیندازد.

5. آکنه و مشکلات پوستی

یکی دیگر از مشکلاتی که به‌دنبال علائم کمبود ویتامین آ مطرح می‌شود، اکنه و جوش‌های صورت است. از آنجایی که ویتامین A سلامت پوست را تقویت کرده و با التهاب مبارزه می‌کند، ممکن است به پیشگیری یا درمان آکنه کمک کند.

براساس تحقیقات انجام شده، سطح ویتامین آ در افرادی که به اکنه مبتلا بوده‌اند، حدود ۸۰ میکرو‌گرم نسبت به سایر افراد که از این بیماری مصون هستند، کمتر بوده است. استفاده از ویتامین آ به‌صورت موضعی یا خوراکی می‌تواند تا ۵۰ درصد به‌بهبود این مشکل کمک کند.

شناخته‌شده‌ترین شکل ویتامین آ که برای درمان آکنه استفاده می‌شود، ایزوترتینوئین یا آکوتان است. این دارو می‌تواند در درمان آکنه بسیار موثر باشد، اما ممکن است در برخی افراد عوارض جانبی، از جمله تغییر در خلق‌وخو و… نیز داشته‌ باشد.

پیشنهاد می‌شود در خصوص استفاده از این دارو حتما با پزشک متخصص گفت و گو کنید.

به‌طور خلاصه

آکنه با سطح پایین ویتامین آ ارتباط دارد. هر 2 نوع خوراکی و موضعی ویتامین A اغلب در درمان آکنه موثر هستند، اما ممکن است عوارض جانبی ناخواسته‌ای نیز به همراه داشته باشند.

6. ضعف در سيستم ایمنی بدن

یکی از مهم‌ترین مواردی که باید برسی شود، ضعف در سيستم ايمنی بدن است. این نشانه کمبود ویتامین آ در بدن می‌تواند عوارض بسیاری را به‌دنبال داشته باشد. کاهش روند بهبود زخم‌ها، بروز عفونت در گلو و قفسه سینه می‌تواند به‌عنوان تاثیرات کمبود ویتامین آ در بدن بروز کنند.

باید توجه داشته باشید، ویتامین آ با ساخت کلاژن و بهبود سلامت پوست‌ شما ارتباط مستقیمی دارد. اگر زخم‌های شما دیر بهبود پیدا می‌کنند بهتر است به‌میزان ویتامین آ موجود در رژيم غذايی خود توجه کنید.

همین‌طور با توجه به تحقيقات انجام‌شده بر روی موش‌ها، استفاده از ویتامین آ موضعی می‌تواند به‌کاهش زخم‌های مرتبط به دیابت کمک کند و آن‌ها را کاهش دهد. این نتيجه برای انسان‌ نیز نتایج مشابهی داشته است.

مردان مسنی که از ویتامین آ موضعی برای بهبود زخم‌ها‌ی خود استفاده می‌کنند، نسبت به افراد هم‌سن خود که از کرم‌های پوست استفاده نمی‌کنند، ۵۰ درصد افزایش سرعت بهبود زخم را مشاهده کرده‌اند.

به‌طور خلاصه:

اشکال خوراکی و موضعی ویتامین A می‌تواند باعث بهبود زخم‌ها شود. همین‌طور سعی کنید برای حفظ شادابی و سلامت پوست‌ خود از کرم‌هایی با ویتامین آ استفاده کنید.

خطرات مصرف بیش از حد ویتامین آ

ویتامین‌‌ها برای سلامت بدن ضروری هستند، اما استفاده بیش‌از‌حد از آن‌ها، در رژيم غذايی می‌تواند به بدن شما آسیب بزند. البته معمولا با استفاده بیش‌از‌حد منابع ویتامین‌ آ در رژيم غذايی، مقدار این ویتامین‌ در بدن شما مشکل ساز نمی‌شود.

معمولا این اتفاق به‌دلیل استفاده بیش‌ازحد از مکمل‌های ویتامین آ رخ می‌دهد. بیماری هیپرویتامینوز آ نیز به این موضوع مربوط می‌شود. این بیماری به‌دنبال‌ افزایش بیش از حد ویتامین آ در بدن بروز می‌کند.

ویتامین A اضافی در کبد ذخیره می‌شود و می‌تواند منجر به مسمومیت و بروز علائم مشکل‌ساز مانند به‌وجود آمدن تغییراتی در حس بینایی، تورم استخوان‌ها، خشک و زبر شدن پوست، زخم‌های دهان و گیجی شود. همان‌طور که می‌دانید، زنان باردار باید به‌شدت مراقب رژيم غذايی خود باشند تا ویتامین آ بیش از حد مصرف نکنند و از احتمال وجود نقص مادرزادی در نوزاد جلوگیری کنند.

توجه داشته باشید حتما قبل از استفاده از مکمل‌های ویتامین آ با پزشک خود مشورت کنید. معمولا پزشکان به‌دلیل حساسيت این موضوع با تجويز آزمایش خون متوجه سطح ویتامین A در بدن شما می‌شوند و به این دلیل مشورت با پزشک اهميت بسياری دارد.

به‌طور کلی باید گفت ممکن است افرادی که شرایط جسمی خاصی دارند، بیشتر از دیگران به ویتامین A در رژيم غذايی خود نیاز داشته باشند، اما به‌طور کلی بیشتر بزرگسالان سالم به 700-900 میکروگرم ویتامین آ در رژيم غذایی روزانه خود نیاز دارند.

البته زنانی که نوزاد خود را شیر می‌دهند باید مقدار بیشتر از این ویتامین را در رژيم غذايی خود بگنجانند و کودکان به مقدار کمتری نسبت به گروه‌های نام‌برده‌شده نیاز دارند. فراموش نکنید در خصوص این موضوع باید حتما با پزشک خود مشورت کنید تا به سلامت خود و نوزادتان آسیب وارد نکنيد.

معمولا چه افرادی در معرض خطر کمبود ویتامین آ هستند؟

نوزادان، کودکان و افرادی که باردار یا شیرده هستند، بیش از دیگران در معرض خطر فقر ویتامین آ هستند. کمبود ویتامین A علت اصلی نابینایی در کودکان در سراسر جهان است. سالانه بین 250000 کودک تا 500000 کودک در سراسر جهان به دلیل کمبود ویتامین A قدرت بینایی خود را از دست می‌دهند‌.

این بیماری در آفریقا و جنوب شرق آسیا بسیار رایج است. به‌طور متوسط حدود 250 میلیون کودک در این مناطق از کمبود ویتامین آ رنج می‌برد. اثرات این بیماری در افرادی که به عفونت شدید و سرخک مبتلا هستند شدید‌تر است.

علاوه‌‌بر موارد نام‌برده‌شده، بزرگسالانی که به بیماری‌های دستگاه‌ گوارش مبتلا هستند نیز ممکن است از این کمبود رنج ببرند. افرادی که به بیماری‌های زیر مبتلا هستند معمولا بیش از دیگران در این خصوص آسیب‌پذیرند:

• بیماری سلیاک
• سیروز کبدی
• نارسایی پانکراس
• بیماری‌ اختلالات مجاری صفراوی
• ژیاردیازیس
• بای پس دوازدهه

درمان کمبود ویتامین آ

این موضوع به‌شدت بیماری و علائم آن بستگی دارد. به‌طور کلی در موارد خفیف، معمولا ایجاد تغییرات جزئی و گنجاندن منابع غذایی مناسب در برنامه غذايی افراد می‌تواند این مشکل را حل کند.

در خصوص موارد شدید‌تر، با توجه به نظر پزشک از مکمل‌های نیز در کنار مواد غذایی کمک گرفته می‌شود. توجه کنید مقدار این مکمل‌ها باید حتما تحت نظر پزشک مشخص شود.

توجه داشته باشید، صرفا‌ با فرض بر این که علائم نام‌‌برده‌شده را در خود مشاهده می‌کنید، خودسرانه به مصرف دارو اقدام نکنید.

منابع ویتامین آ

• جگر: جگر بیش از حداقل میزان گفته‌شده، حاوی ویتامین آ برای یک هفته است.
• غذاهای دریایی: ماهی‌های روغنی و صدف‌ها از مقدار مناسبی ویتامین آ برخوردارند.
• سبزیجات: سبزیجات نارنجی‌رنگ بیشترین میزان ویتامین‌ آ را دارا هستند، که شامل کدو حلوایی، هویج و سیب‌زمینی شیرین می‌شود.
  سبزیجات سبز رنگ نیز گزینه خوبی هستند که شامل مواردی مثل کاهو، سبزی‌ها و اسفناج می‌شود.
  کارشناسان توصیه می‌کنند این سبزیجات را فرآوری کرده تا جذب آن‌ها برای بدن راحت‌تر باشد.
• لبنيات: شیر نیز حاوی ویتامین آ است. نکته‌ای در این خصوص باید به آن توجه کنید، مقدار چربی شیر است.
  شیر چرب نسبتا ویتامین آ بیشتری را همراه دارد. پنیر‌های نرم نیز می‌توانند حاوی این ماده ضروری باشند، اما در بین پنیر‌ها، پنیر چدار بیشترین مقدار ویتامین آ را همراه دارد.

سخن پایانی

اگر در خصوص کمبود ویتامین آ نگران هستید، باید از طریق آزمایش خون، سطح این ویتامین را در بدن برسی کنید. حتما به علائم این مشکل توجه کنید و رژيم غذايی غنی و سالمی را انتخاب‌ کنید. توجه داشته باشید حتما سبزیجات را در برنامه غذایی خود گنجانده باشید. اگر شرایط جسمی خاصی دارید، سعی کنید در این خصوص با یک متخصص تغذیه صحبت کنید.

در این بخش تمام آنچه باید در خصوص علائم کمبود ویتامین آ می‌دانستید برای شما شرح دادیم. شما از چه گروهی بیشتر در برنامه غذایی خود استفاده می‌کنید؟ دوست دارید نکته دیگری به موارد ذکرشده اضافه کنید؟ لطفا پاسخ و نظر خود را با دیگر خوانندگان این مطلب نیز به اشتراک بگذارید.