پنکه رومیزی از پرکاربردترین وسایل خانگی، به‌خصوص در فصول گرم سال است. این وسیله که می‌توان با هزینه مناسب‌تر نسبت با کولر گازی و اسپلیت آن را تهیه کرد، وظیفۀ انتقال هوا و خنک‌کردن محیط را بر عهده دارد. آشنایی با دلایل شایع خرابی این وسیله سبب می‌شود بتوانید تجربۀ کاربری بهتری در استفاده از آن را تجربه کنید. به همین دلیل برای تعمیر پنکه رومیزی، ابتدا بایستی به این مشکلات اشراف پیدا کرد.
اجزای پنکه رومیزی
- موتور (که به‌شکل معمول از نوع تک‌فاز با خازن راه‌انداز است)
- پروانه (پره‌های خنک‌کننده)
- نگهدارنده پره‌ها
- محافظ پره‌ها (شبکه سیمی)
- پایه
- صفحه کلید
- تایمر
شایع‌ترین دلایل خرابی پنکه رومیزی
- روشن نشدن پنکه
- لرزش بیش‌از حد
- سرعت خیلی کم چرخش
- پرش فیوز در هنگام روشن‌شدن
آموزش گام به گام تعمیر پنکه رومیزی
چه پره‌ها نچرخند و چه فن صدای زیادی ایجاد کند، بیشتر مشکلات پنکه رومیزی ناشی از روغن‌کاری ضعیف یا مسدود شدن دریچه‌ها است. برای حل بیشتر مشکلات پنکه رومیزی، فن را جدا کنید، پین مرکزی و یاتاقان‌ها را روغن‌کاری کنید و دریچه و محفظه موتور را نیز تمیز کنید.
از متخصصین "آچاره" رایگان قیمت بگیرید و بهترین را انتخاب کنید.
1. بازکردن پنکه
- اولین مرحله از آموزش گام به گام تعمیر پنکه رومیزی، پیداکردن مشکل اصلی است. برای این کار، در ابتدا پنکه رومیزی را روشن کنید تا مطمئن شوید که موتور کار می‌کند. پنکه را به برق وصل کنید و آن را روی دور تند بگذارید. اگر پره‌های پنکه، کمی حرکت می‌کنند یا چرخیدن را هنوز انجام می‌دهند، پس موتور هنوز خوب کار می‌کند. اگر چیزی نمی‌شنوید، گوش خود را تا وسط کیس پشت تیغه‌ها نزدیک ببرید. دکمه را فشار دهید تا پنکه خاموش و دوباره روشن شود. این بار با دقت بیشتری به صدای آن گوش دهید. اگر صدای وز‌وز یا آرامی را می‌شنوید، احتمالاً موتور پنکه رومیزی شما همچنان کار می‌کند.
مورد دیگری که در این مرحله از تعمیر پنکه رومیزی بایستی مدنظر داشته باشید، چک‌کردن آن با چندین پریز است. این امکان وجود دارد که کلید مدار در یک پریز ورق خورده باشد و موتور پنکه، به‌سادگی نتواند جریان برق را دریافت کند. برای اکثر طرفداران پنکه رومیزی، ارزش این به چشم نمی‌آید که تلاش زیادی برای روشن‌کردن موتور انجام دهند. در این حالت، موتور پنکه رومیزی شما احتمالاً خراب شده باشد و بهتر است دستگاه تازه‌ای را جایگزین آن کنید.
- در مرحله بعدی، دستگاه را از برق بکشید و یا قلاب محافظ تیغه را باز کنید و پیچ‌های آن را درآورید. سیم برق پنکه رومیزی را بیرون بکشید تا زمانی که روی آن کار می‌کنید، به شکل اتفاقی دستگاه روشن نشود. اطراف حفاظ‌های تیغه را برای گیره‌هایی که دو قسمت را کنار هم نگه می‌دارند، در دست خود بگیرید. در صورت وجود گیره، آن‌ها را باز کنید و نیمه جلویی آن را بردارید. اگر هیچ قلابی نمی‌بینید که مجموعه تیغه را کنار هم نگه دارد، مرکز دایره‌ای پنکه را در خلاف جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید. اگر شل شد، پیچ آن را باز کنید و جلوی تیغه را پایین بیاورید. پین قطعه فلزی در مرکز پنکه است که پره‌ها و کیس به دور آن می‌چرخند.
محافظ پره یا پوشش آن، به قاب پلاستیکی یا فلزی اطلاق می‌شود که از آسیب‌دیدن افراد توسط این تیغه‌ها جلوگیری می‌کند. در اکثر فن‌ها، این بخش یا با گیره‌هایی در جایی که دو قطعه به هم می‌رسند، به هم متصل می‌شوند و یا به یک کلاهک که برای محکم‌کردن کیس در وسط قرار دارد، ارتباط پیدا می‌کنند. اگر به پیچ‌هایی برخوردید که باعث اتصال کیس شده‌اند، آن‌ها را با پیچ‌گوشتی باز کنید تا قاب جدا شود. - در ادامه، بایستی پره‌ها را در مرکز دستگاه در خلاف جهت عقربه‌های ساعت چرخاند تا آن‌ها جدا شوند. شرایط هر پنکه رومیزی متفاوت است، اما پره‌ها یا با یک واشر کوچک روی پین در جای خود قفل می‌شوند یا توسط بدنه خود پین، در مکان مشخص قرار می‌گیرند. اگر پلاستیکی وجود دارد که مرکز پره‌ها را مسدود کرده است، آن را در خلاف جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید تا شل شود و بعد تیغه‌ها را بیرون بکشید. اگر واشری وجود ندارد، در حالی که پین را در جای خود نگه داشته‌اید، پایه تیغه‌ها را بچرخانید تا آن‌ها را از پین جدا کنید. بسته به مدل پنکه رومیزی شما، ممکن است یک قفل در کنار پین وجود داشته باشد که پره‌ها را در جای خود قفل کند. این قفل معمولاً برای باز و بسته کردن تیغه‌ها به جلو و عقب می‌لغزد.
- نیمۀ پشتی محافظ تیغه را از پین در مرکز خارج کنید. ابتدا هر واشر پلاستیکی یا فلزی را که در جلوی نیمه پشتی محافظ تیغه قرار دارد، بردارید. برای دسترسی به نیمه پشتی ممکن است لازم باشد چند پیچ را باز کنید. هر واشر را بردارید و نیمه پشتی محافظ تیغه را تا انتها از پین خارج کنید.
دقت داشته باشید که اگر یک واشر پلاستیکی در جلوی خود تیغه‌ها وجود داشت، احتمالاً واشر دیگری در پشت آن تعبیه نشده است اما اگر یک واشر پلاستیکی در جلو به چشم نخورد، به احتمال زیاد یکی از آن در پشت قرار گرفته است. واشر معمولاً به عنوان یک تثبیت‌کننده برای نگه‌داشتن تیغه‌ها در جای خود عمل می‌کند. اگر در جلوی موتور، روکش پلاستیکی یا محفظه‌ای وجود دارد، صفحه مسدودکننده بدنۀ موتور را هم باز کنید.
- فن خود را به اطراف برگردانید و پیچ‌های پشت آن را پیدا کنید. در حالی که پین و موتور جلو، بیشتر در دید هستند، فن خود را برگردانید تا طرف مقابل جعبه موتور را بررسی کنید. روی اکثر فن‌ها، یک دریچه پلاستیکی وجود دارد که اجازه می‌دهد گرما و هوا از موتور خارج شود. پیچ‌هایی در پشت وجود دارد که این کیس را در جای خود نگه می‌دارد. برای جداکردن پیچ‌ها از پیچ‌گوشتی سرصاف یا فیلیپس استفاده کنید.
ممکن است بعد از برداشتن پیچ‌ها، کیس از روی پنکه بیفتد. اگر اینطور نیست، یک پیچ‌گوشتی سرصاف یا فیلیپس را در دریچه هوا قرار دهید و آن را بیرون بکشید. در تعمیر پنکه رومیزی به یاد داشته باشید که در برخی از مدل‌ها، موتور در واقع در زیر پایه قرار می‌گیرد. اگر پشت پره‌ها، سر حجیمی ندارد و پایه پهنی دارد، قسمت پایین فن را باز کنید و پوشش پلاستیکی آن را جدا کنید.
بیشتر بخوانید: آموزش تصویری تعویض بلبرینگ پنکه رومیزی
2. آموزش گام به گام روغن‌کاری بلبرینگ‌های پنکه
- پیچ جلوی فن را با دست حرکت دهید تا از چرخش آن مطمئن شوید. اگر در این حین، پین می‌چسبد یا مقاومت می‌کند، احتمالاً نیاز به روان‌کاری دارد. با گذشت زمان، روان‌کننده روی پین با چرخش پره‌های فن فرسوده می‌شود. روغن‌کاری مجدد این مشکل پین را حل می‌کند. مساله مهمی که در آموزش گام به گام تعمیر پنکه رومیزی بایستی به آن دقت داشته باشید، پیداکردن دلیل این عدم چرخش است. عموماً یک پین خشک‌شده یا چسبنده، دلیل توقف چرخش پره‌هاست. اگر چرخش به‌راحتی انجام می‌شود و هیچ مقاومتی وجود ندارد، پنکه رومیزی خود را روشن کرده و ببینید که آیا پین می‌چرخد. اگر اینطور نیست، مشکل ناشی از پین نخواهد بود و احتمالاً موتور دچار اتصال کوتاه شده است. در این شرایط، خرید یک پنکه رومیزی تازه، احتمالاً گزینه معقول‌تری به نظر می‌رسد.
- هر واشر یا پیچ و مهره‌ای را که موجب مسدود شدن پایه پین شده است، باز کنید. با مشخص‌شدن وضعیت پین، ممکن است هنوز یک یا دو پیچ فلزی، پین را در اطراف قاب فن قفل کرده باشند. با استفاده از آچار، پیچ این پین‌ها را باز کرده و شل کنید. شما نیازی به حذف کامل آن‌ها ندارید ولی باید بتوانید زیر آن‌ها قرار بگیرید تا به تمام پین برسید. اگر هیچ واشر یا پیچ و مهره‌ای وجود ندارد، به‌سادگی از این مرحله عبور کنید. واشرهای این قسمت از پنکه، معمولاً با دست قابل چرخش هستند.
- روغن روان‌کننده را به جلو و پشت پین بمالید. در این مرحله از آموزش گام به گام تعمیر پنکه رومیزی، بایستی یک بطری روغن روان‌کننده که نازلی نازک دارد، تهیه کنید. یک پارچه تمیز آماده کنید و آن را زیر سنجاق نگه دارید تا روغنی که چکه می‌کند، گرفته شود. بطری خود را در محلی که پین با قاب موتور برخورد می‌کند، برگردانید و بطری را روی قسمت جلوی پین فشار دهید. با لغزاندن آن‌ها از محلی که در حال روغن‌کاری هستید، زیر پیچ و مهره‌ها قرار بگیرید. این روند را در پشت قاب هم تکرار کنید تا دو طرف پین به دست شما بیاید. در این فرایند، هر نوع روغن روان‌کاری موثر خواهد بود. می‌توانید روغن روان‌کننده را فروشگاه‌های لوازم خودرو یا عرضه‌کنندۀ وسایل ساختمانی تهیه کنید. اگر می‌خواهید دست‌تان به روغن آغشته نشود، از دستکش استفاده کنید. این روغن سمی نیست و قبل از شستن دست‌ها با صابون، به‌راحتی پاک می‌شود.
- در حین چرخاندن پین، پیچ‌ها را به دور قسمت روغن‌کاری شده بچرخانید. در حالی که پین خود را کاملاً روغن‌کاری کرده‌اید، پیچ را به جای خود برگردانید. پارچه را پایین بیاورید و پیچ را با دست غیرغالب خود نگه دارید. پین را با دست غالب خود نگه دارید. در حالی که پین را با دست می‌چرخانید، پیچ را به جلو و عقب روی قسمت روغن‌کاری شده بلغزانید. این فرایند را برای هر پیچ و مهره‌ای از طرف دیگر پین هم تکرار کنید. اطمینان را حاصل کنید که هنگام چرخش، روغن به داخل پیچ و مهره‌هایی که پین شما را نگه می‌دارند، می‌رسد. اگر این پیچ و مهره‌ها روغنی نباشند، اصطکاک ایجاد می‌شود که از چرخش پین جلوگیری می‌کند. همچنین در صورت تمایل می‌توانید پیچ‌ها را جدا کرده و آن‌ها را به‌صورت مجزا، روغن‌کاری کنید.
بیشتر بخوانید: تعمیر و عیب‌یابی پنکه پایه‌بلند و کنترل‌دار
3. تمیزکردن موتور
- پشت محفظه موتور را از نظر گرد و غبار یا کثیفی بررسی کنید و آن را پاک کنید. فن را بچرخانید و به داخل محفظه موتور نگاه کنید. از یک پارچه میکروفایبر تمیز استفاده کنید تا گرد و غبار به شکل کامل پاک شود. تمام قسمت‌های داخلی کیس را بچرخانید تا گرد و غبار و کثیفی که در پشت پنکه شما جمع شده است، پاک شود. تهویه ضعیف، باعث گیرافتادن گرد و غبار و گرما در داخل جعبه موتور می‌شود. این موضوع می‌تواند باعث از کارافتادن فن شما شود، به خصوص اگر دستگاه شما دارای ویژگی گرم‌شدن بیش از حد باشد.
در آموزش گام به گام تعمیر پنکه رومیزی دقت داشته باشید که در این شرایط، خود این گرمای بیش از میزان معمول می‌تواند موجب خاموشی دستگاه شود. به یاد داشته باشید که از آب برای تمیزکردن اطراف موتور استفاده نکنید. اگر آب به موتور برسد، ممکن است باعث قطع برق یا از بین‌رفتن پنکه شما شود.
- دریچه پلاستیکی پشت را با هوای فشرده، اسپری کنید. درپوش دریچه‌ای را که قبل از روغن‌کاری پنکه خود باز کرده‌اید، بردارید و آن را از موتور دور نگه دارید. دو طرف پوشش را با هوای فشرده اسپری کنید تا گرد و غبار از فضاهای صعب‌العبور بین میله‌های دریچه، خارج شود. پوشش را با یک پارچه خشک کنید. اگر این دریچه به‌طور کامل زیر لایه‌ای از گرد و غبار قرار گرفته باشد، خود می‌تواند یکی از دلایل اصلی درست کار نکردن پنکه رومیزی شما باشد. در این مرحله دقت داشته باشید که اگر بخواهید آن را کاملاً تمیز کنید، می‌توانید دریچه را قبل از اینکه بگذارید در هوا خشک شود، در آب و صابون خیس کنید. (اگرچه معمولاً به این کار نیازی نیست.)
- پنکه رومیزی خود را دوباره به برق وصل کنید و آن را روشن کنید تا وضعیت چرخش پین‌ها مشخص شود. قبل از مونتاژ دوباره پنکه رومیزی، آن را دوباره وصل کنید. اگر دستگاه با روشن شدن، مشکلی در چرخش پین خود نداشت، می‌توانید پنکه را ببندید. ولی اگر این شرایط اتفاق نیفتاد، ممکن است لازم باشد که موتور را تمیز کنید که فرایندی سخت و پیچیده است. بسیاری از پنکه‌های ایستاده و رومیزی در وهله اول، از امکان موتور قابل جابه‌جایی بی‌بهره‌اند که تمیزکردن یا تنظیم مجدد آن را دشوار می‌کند.
- با قراردادن تیغه، پیچ و مهره‌ها، کیس را دوباره سرهم کنید. این فرایند را معکوس روندی انجام دهید که در هنگام بازکردن پنکه رومیزی انجام دادید. پیچ و مهره‌های پین خود را با آچار محکم کنید و قبل از اینکه محافظ تیغه را روی پین بکشید، واشرها را به عقب بازگردانید. تیغه‌های خود را به سمت بالا بکشید تا محافظ تیغه‌پشتی، تیغه‌ها را از موتور جدا کند. دریچه پلاستیکی را در پشت محفظه موتور قرار دهید و آن را دوباره پیچ کنید. محافظ تیغه جلویی خود را دوباره وصل کرده و در جای خود قفل کنید. حالا پنکه رومیزی خود را دوباره روشن کنید. در این مرحله از آموزش گام به گام تعمیر پنکه رومیزی دقت داشته باشید که اگر تیغه‌ها، کندتر از زمانی که پین آن‌ها را آزمایش کردید می‌چرخند، نشانه آن است که موتور شما در حال کاهش عمر و از بین‌رفتن است.
دیگر دلایل خرابی پنکه رومیزی و راه‌حل رفع مشکل
1. پرش فیوز موقع روشن‌کردن
گاهی پیش می‌آید که با روشن‌شدن پنکه، فیوز خانه می‌پرد و برق کاملاً قطع می‌شود. این مشکل ناشی از اشکال می‌تواند در سیم‌کشی ساختمان باشد. در صورت اینکه از سالم بودن برق‌کشی منزل مطمئن شدید، سیم‌کشی داخلی پنکه را توسط یک تعمیرکار برق مورد بررسی قرار دهید.
2. پایین‌بودن سرعت چرخش پنکه
یکی از عوامل مهم در خنکی محیط، سرعت مناسب جابه‌جایی هوا توسط پنکه رومیزی است. در آموزش گام به گام تعمیر پنکه رومیزی به این موضوع دقت کنید که در صورت پایین بودن سرعت چرخش پروانه‌ها، بایستی سوختن یا خرابی خازن راه‌انداز، میزان ولتاژ برق منطقه و نیم‌سوز شدن موتور را بررسی کنید.
3. لرزش بیش از حد
صدای وسایل الکترونیکی که بخشی از آن‌ها دوار است (مثل پنکه رومیزی، یخچال و…) همیشه باید در میزانی متناسب با آسایش انسان تعریف شود در غیر اینصورت موجب آزار و سلب آرامش وی می‌شود. در صورتی که با لرزش بیش از حد پنکه رومیزی روبه‌رو بودید، مواردی مانند شکستگی پره‌ها و فرسودگی بوش (محل اتصال پروانه‌ها به محور اصلی) را مورد بررسی قرار دهید.
موضوع دیگری که در آموزش گام به گام تعمیر پنکه رومیزی بایستی مورد توجه قرار دهید، لنگی محور چرخش دستگاه است که خود می‌تواند باعث افزایش دسی‌بل صدای عملکرد دستگاه شود.
در صورتی که در هر مرحله‌ای به کمک نیاز داشتید، می‌توانید با اطمینان‌خاطر از خدمات تعمیرات لوازم خانگی آچاره استفاده کنید و تعمیر این دستگاه را به کارشناسان کاربلد آچاره بسپارید.
