فیوزها به عنوان یکی از ساده‌ترین و در عین‌حال موثرترین ابزارهای حفاظتی در سیستم‌های الکتریکی شناخته می‌شوند که یک برق کار حرفه‌ای باید به درستی از این قطعات در مدار جریان برق ساختمان استفاده کند. این قطعات کوچک اما حیاتی، با تشخیص جریان‌های بیش از حد و اتصال کوتاه، از آسیب دیدن تجهیزات و سیم‌کشی جلوگیری می‌کنند. با این‌حال، انواع فیوز در تابلو برق با کارکردها و ویژگی‌های متفاوتی وجود دارند که انتخاب مناسب آن‌ها برای هر کاربرد خاص، نیازمند شناخت کافی از اصول کار آن‌ها است.
در این مقاله، قصد داریم به صورت جامع به معرفی انواع فیوز در تابلو برق همراه با نحوه عملکرد آن‌ها، مزایا و همچنین کاربردهای مناسب این قطعات بپردازیم.
- انتخاب فیوز مناسب بسیار مهم است. فیوزی که آمپر پایین‌تری نسبت به جریان مصرفی مدار داشته باشد، زود می‌سوزد و فیوزی که آمپر بالاتری داشته باشد، نمی‌تواند از مدار در برابر اضافه جریان محافظت کند.
- فیوزها باید در محل خشک و خنک نصب شوند و به صورت عمودی قرار گیرند.
- فیوزها باید به طور مرتب بررسی شوند و در صورت نیاز تعویض گردند.
فیوز برق چیست و چه کاربردی دارد؟
فیوز برق، یک عنصر محافظتی حیاتی در مدارهای الکتریکی است که از تجهیزات و افراد در برابر آسیب‌های ناشی از جریان بیش از حد محافظت می‌کند. این قطعه کوچک، اما قدرتمند به طور معمول به‌صورت سری در مدار قرار می‌گیرد و در صورت افزایش ناگهانی جریان، به عنوان یک قربانی عمل و مدار را قطع می‌کند.
این عمل نه تنها از سوختن تجهیزات گران‌قیمت جلوگیری می‌کند، بلکه جلوی بروز حوادث ناگوار مانند آتش‌سوزی را هم می‌گیرد. هر یگ از انواع فیوز در تابلو برق برای کاربرد خاصی طراحی شده‌اند. انتخاب نوع مناسب فیوز به عوامل مختلفی مانند جریان نامی مدار، ولتاژ کاری و سرعت پاسخ‌دهی فیوز بستگی دارد.
فیوزها در صنایع مختلف از جمله برق، الکترونیک، خودرو و ساختمان به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند و نقش بسیار مهمی در ایمنی و عملکرد صحیح سیستم‌های الکتریکی ایفا می‌کنند.
با استفاده از فیوزهای مناسب می‌توان از بروز مشکلات و خسارات ناشی از نوسانات برق و اضافه بار جلوگیری کرد و به این ترتیب، طول عمر تجهیزات الکتریکی را افزایش داد.
استعلام قیمت سیم کشی برق ساختمان
انواع فیوز در تابلو برق از نظر ولتاژ
این قطعات الکتریکی با تشخیص جریان‌های بیش از حد، مدار را قطع و از آسیب دیدن تجهیزات و ایجاد خطر جلوگیری می‌کنند. فیوزها بر اساس ولتاژ کاری به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که هریک کاربردهای خاص خود را دارند. انواع فيوز در تابلو برق از نظر ولتاژ عبارتند از:
1. فیوز فشار ضعیف
فیوزهای فشار ضعیف به فیوزهایی گفته می‌شوند که در مدارهای با ولتاژ پایین‌تر کاربرد دارند. این نوع فیوز از انواع فیوز در تابلو برق معمولا در منازل، ادارات و صنایع کوچک برای محافظت از مدارهای روشنایی، پریزها و تجهیزات الکتریکی کوچک به کار می‌روند.
فیوزهای فشار ضعیف معمولا از جنس آلیاژهای خاص ساخته شده‌اند و به‌صورت کارتریجی یا چاقویی در بازار موجود هستند.
فیوز کاردی NH یا HRC
فیوزهای کارتریجی نوعی فیوز فشار ضعیف به حساب می‌آیند که دارای قدرت قطع بسیار بالایی هستند. این فیوزها در مدارهایی که احتمال وقوع جریان‌های بسیار زیاد وجود دارد، مانند مدارهای موتورهای الکتریکی و ترانسفورماتورها استفاده می‌شوند.
فیوزهای کارتریجی NH دارای ساختار محکم و مقاوم در برابر حرارت هستند و در انواع مختلفی از نظر ظرفیت قطع و ابعاد تولید می‌شوند.
فیوز LS یا فشنگی
فیوزهای Low Voltage Fuse یا فشنگی LS نوع دیگری از فیوزهای فشار ضعیف هستند که در مدارهای الکترونیکی و کنترل صنعتی کاربرد دارند.
این فیوزها دارای ابعاد کوچک و حساسیت بالا نسبت به جریان‌های ضعیف هستند و برای محافظت از مدارهای الکترونیکی حساس مانند مدارهای PLC، درایوهای فرکانس متغیر و سنسورها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
2. فیوز فشار قوی
فیوزهای فشار قوی برای محافظت از مدارها با ولتاژ بالا مانند خطوط انتقال نیرو و پست‌های برق استفاده می‌شوند. این فیوز از انواع فیوز در تابلو برق دارای ساختار پیچیده‌تری نسبت به فیوزهای فشار ضعیف هستند و معمولا در قالب‌های روغنی یا گازی تولید می‌شوند.
فیوز کات اوت
فیوزهای کات اوت نوعی فیوز فشار قوی هستند که در شبکه‌های هوایی و به عنوان محافظت اولیه استفاده می‌شوند. این فیوزها معمولا دارای محفظه‌ای از جنس چینی یا شیشه هستند و در صورت وقوع اتصال کوتاه، به‌صورت انفجاری عمل و قطعات ذوب شده فیوز را به بیرون پرتاب می‌کنند.
فیوز قدرت HH
فیوزهای قدرت HH یا High Voltage Fuse نوع دیگری از فیوزهای فشار قوی هستند که در صنایع سنگین و نیروگاه‌ها برای محافظت از ترانسفورماتورها و ژنراتورها استفاده می‌شوند. این فیوزها دارای ظرفیت قطع بسیار بالا و قابلیت تحمل جریان‌های زیاد برای مدت زمان طولانی هستند.
انواع فیوز در تابلو برق از نظر زمان قطع
انتخاب نوع مناسب فیوز برای هر مدار به عوامل مختلفی از جمله نوع بار، مقدار جریان مجاز و زمان پاسخ‌دهی مورد نیاز بستگی دارد. در این بخش به بررسی انواع فیوز در تابلو برق از نظر زمان قطع و ساختار می‌پردازیم.
1. فیوز تندکار
فیوزهای تندکار به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که در زمان بسیار کوتاهی نسبت به جریان اضافه واکنش نشان داده و مدار را قطع می‌کنند. این نوع فیوزها برای محافظت از مدارهایی که در برابر جریان‌های اضافه بسیار حساس هستند، مانند مدارهای الکترونیکی حساس و تجهیزات کنترل استفاده می‌شوند.
2. فیوز کندکار
فیوزهای کندکار برخلاف فیوزهای تندکار در برابر جریان‌های اضافه کوتاه‌مدت، مقاومت بیش‌تری نشان می‌دهند و به زمان بیش‌تری برای قطع مدار نیاز دارند.
این نوع از انواع فیوز در تابلو برق برای محافظت از مدارهایی مانند موتورهای الکتریکی که در برابر نوسانات کوتاه‌مدت جریان مقاوم هستند، استفاده می‌شوند.
ثبت درخواست سیم کشی برق ساختمان
انواع فیوز از نظر ساختاری
فیوزها در انواع مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام دارای ساختار و کاربرد خاصی هستند. در ادامه به بررسی انواع فیوز در تابلو برق از نظر ساختاری می‌پردازیم.
1. فیوز ذوب شونده (فشنگی)
فیوزهای ذوب شونده ساده‌ترین نوع فیوز هستند که از یک المان ذوب شونده (فشنگی) ساخته شده‌اند. این فشنگی داخل یک محفظه عایق قرار دارد. هنگامی که جریان از مقدار نامی فیوز تجاوز کند، فشنگی ذوب می‌شود و مدار را قطع می‌کند.
2. فیوز اتوماتیک یا آلفا
فیوز اتوماتیک یا آلفا نوعی فیوز حرارتی-الکترومغناطیسی است که با ترکیب مکانیزم حرارتی و الکترومغناطیسی عمل می‌کند. در این نوع از انواع فیوز در تابلو برق یک نوار دو فلزی وجود دارد که با افزایش جریان، حرارت دیده و خم می‌شود.
3. فیوز مینیاتوری
فیوز مینیاتوری نوعی فیوز حرارتی-الکترومغناطیسی است که ابعاد کوچک‌تری نسبت به فیوزهای اتوماتیک دارد. این فیوزها در انواع مختلفی با ظرفیت‌های جریان متفاوت تولید می‌شوند و به طور گسترده در تابلوهای برق خانگی و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
4. فیوز تیغه‌ای
فیوز تیغه‌ای نوعی فیوز ساده است که در آن از یک تیغه فلزی نازک به عنوان عنصر ذوب‌شونده استفاده می‌شود. این نوع فیوزها به دلیل ساختار ساده و قیمت پایین در گذشته به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
5. فیوز شیشه‌ای
فیوز شیشه‌ای یکی دیگر از انواع فیوز در تابلو برق و نوعی فیوز ساده است که در آن یک سیم فلزی نازک داخل یک لوله شیشه‌ای قرار گرفته است. این نوع فیوزها به دلیل ساختار ساده و هزینه پایین، در کاربردهای کم‌اهمیت و مدارهای با جریان کم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
6. فیوز سیلندری یا استوانه‌ای
فیوز سیلندری یا استوانه‌ای نوعی فیوز حرارتی است که در آن از یک عنصر ذوب‌شونده در داخل یک محفظه استوانه‌ای قرار گرفته است. این نوع فیوزها در انواع مختلفی با ظرفیت‌های جریان متفاوت تولید می‌شوند و به طور گسترده در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
سخن پایانی
در این مطلب تلاش کردیم تا انواع فیوز در تابلو برق و نقش حیاتی آن‌ها را به طور کامل بررسی کنیم. هریک از این مدل‌ها با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، وظیفه حفاظت از مدارهای الکتریکی در برابر جریان‌های اضافه و اتصال کوتاه را بر عهده دارند.
انتخاب نوع مناسب فیوز برای هر مدار به عواملی همچون نوع بار، جریان نامی، ولتاژ و شرایط محیطی بستگی دارد. بنابراین برای اطمینان از ایمنی و عملکرد صحیح سیستم‌های الکتریکی، توصیه می‌شود که از مشاوره متخصصان برق بهره‌مند شوید.
سوالات متداول
فیوز تندکار و کندکار چه فرقی دارند؟
فیوز تندکار به سرعت در برابر جریان اضافی واکنش نشان می‌دهد و از دستگاه‌های الکترونیکی حساس محافظت می‌کند. فیوز کندکار در برابر جریان‌های بیش‌تر یا شروع‌های سنگین، کندتر واکنش نشان می‌دهد. در دستگاه‌هایی که موتور الکتریکی دارند و نیاز به زمان بیش‌تری برای راه‌اندازی دارند از فیوز کندکار استفاده می‌شود.
انواع فیوز برق ساختمان چیست؟
انواع فیوزهای برق ساختمان شامل فیوزهای کارتی، مینیاتوری، کارتریجی و ... است.
