نحوه انشعاب گرفتن از کلید برق، تابلو و سیم‌ها

کلید و پریز برق را می‌توان یکی از ضروری‌ترین و مهم‌ترین بخش‌های یک ساختمان، دفترکار یا خانه به‌حساب آورد. شاید فکر کنید که نصب پریز کار راحتی است. اما باید هنگام نصب، نکاتی را رعایت کنید تا دچار مشکل نشوید. با بالا رفتن تعداد وسایل برقی و استفاده زیاد از آن‌ها، تعداد پریز و کلیدها هم افزایش یافته است. در این مطلب قصد داریم درباره روش‌های انشعاب گرفتن از کلید برق و درست و نادرست بودن آن صحبت کنیم.

نحوه انشعاب گرفتن از کلید برق به چه صورت است؟

به‌طورکلی انشعاب‌گرفتن از کلید برق کار درستی نیست. چون در نظام مهندسی، خط پریز و کلید باید جدا باشند. سطح مقطع سیم نیز در کلیدها برابر با 1.5 و در پریزها 2.5 است. وظیفه کنترل روشنایی، برعهده فاز است. شما در کلید تنها با سیم فاز و برگشت فاز کار دارید. بنابراین هیچ‌وقت سعی نکنید که از دوسر یک کلید دوپل یا تک‌پل، برای پریز برق انشعاب بگیرید.

می‌توانید از مکانی که کلید در آن قرار گرفته است، از پریز انشعاب بگیرید. در قوطی کلید، قطعا یکی از سیم‌ها فاز است که باید توسط فازمتر پیدا شود. شما باید سیم نول را پیدا کنید. در داخل قوطی، سیم‌هایی وجود دارد که همه به‌هم متصل هستند؛ به‌جز سیم‌هایی که به کلیدها وصل هستند. برای این‌که حجم سیم‌های بهم متصل شده مانع بسته‌شدن کلیدها نشود، آن‌ها را داخل لوله‌های برق تعبیه کرده‌اند. شما با یادگرفتن جای سیم‌های نول و جای‌گذاری لوله‌ها، به‌راحتی می‌توانید از فاز و نول انشعاب گرفته و پریز برق را نصب کنید.

مطلب پیشنهادی تشخیص سیم فاز و سیم نول بدون فازمتر

نحوه انشعاب گرفتن از سیم برق

انشعاب گرفتن از سیم برق زمانی لازم می‌شود که بخواهید مصرف‌کننده جدیدی را بدون بازطراحی کامل مسیر برق به مدار موجود اضافه کنید. برای شروع، ابتدا باید نوع مدار (پریز، روشنایی یا تغذیه تجهیزات خاص) و میزان بار قابل تحمل آن را بررسی کنید. سپس برق را قطع کرده و با ابزار مناسب، بخشی از روکش سیم را بدون آسیب به هادی جدا می‌کنید. بعد از اتصال سیم جدید به‌صورت اصولی، باید محل اتصال را با وارنیش حرارتی یا ترمینال ایزوله پوشش دهید تا از بروز اتصال کوتاه یا افزایش حرارت جلوگیری شود .انشعاب گرفتن از سیم برق و اتصال انشعابی به چند روش مختلف انجام می‌شود. اتصال انشعابی سیم از نوع مکانیسمی شامل موارد زیر می‌شود.

• اتصال سه سیم برق به کمک کانال به یک‌دیگر
• اتصال انشعابی از نوع لحیم‌کاری
• اتصالات با استفاده از هویه
• اتصالات با استفاه از حوضچه قلع

مطلب پیشنهادی دو فاز شدن برق ساختمان

برقکاری ساختمان

رعایت نکات ایمنی پیش از آشنایی با نحوه انشعاب گرفتن از کلید برق

قطع فیوز تنها آغاز کار است؛ کف خشک، کفش عایق و ابزار با روکش ۱۰۰۰ ولت پایه ایمنی را شکل می‌دهد. هنگام سربندی، هادی‌ها نباید در زاویه تند خم شوند تا با انبساط و انقباض حرارتی نشکنند. اگر محیط کار رطوبتی است، جعبه‌کلید IP44 با درپوش شفاف، آب‌پاشی تصادفی را بی‌اثر خواهد کرد. زمانی که پریز تازه را به کلید محافظ جان متصل می‌کنید، پیوستگی زمین را هم‌زمان بررسی کنید تا زنجیره ایمنی کامل شود و ارتباط مرحله سربندی با حفاظت نهایی روشن بماند.

توضیح عملیات و نحوه انشعاب گیری از کلید برق

اگر قصد دارید نصب پریز برق انجام دهید باید بلد باشید از پریز دیگری انشعاب بگیرید. قبل از انشعاب گرفتن از پریز برق ساختمان و نصب سیم‌کشی پریز جدید، به تحمل خط مدار توجه داشته باشید. برای مثال اگر از پریز برق را برای وسایل پرمصرف مثل لوازم برقی آشپزخانه استفاده می‌کنید، قطعا مدار تحت فشار قرار می‌گیرد و ظرفیت لازم را نمی‌رساند.

پیش از هر سوراخ‌کاری، هدف اصلی را روشن کنید. اگر چراغ مطالعه نیاز به برق دارد، چندراهی محافظ‌دار ممکن است تمام ماجرا را حل کند. برای هواکش حمام، مسیر سیم‌کشی باید رطوبت‌مقاوم باشد و از لوله PVC نسوز عبور کند. جابه‌جایی کلید روشنایی اتاق هم الزاماً به کور کردن جای قبلی و انتقال مدار در تابلو منتهی می‌شود. هر یک از این سناریوها فیوز، مقطع کابل و سطح حفاظت متفاوتی می‌طلبد و پیوند منطقی بین تعریف هدف و روش اجرا ایجاد می‌کند.

درون تمامی پریزهای برق دوعدد پلاتین فلزی تعبیه شده که سیم‌های فاز و نول به آن‌ها متصل هستند. اگر پریز ارت دار باشد، یک پلاتین دیگر برای متصل‌کردن سیم ارت به آن درنظر گرفته می‌شود. برای سربندی و انشعاب‌گیری سیم‌ها، باید بدون صدمه‌زدن به سیم‌های فاز و نول، عایق‌برداری را از کمر سیم‌ها انجام دهید. پس از آن باید دوسر سیم جدید را لخت کنید. دوسیم فاز و نول قبلی را به سیم‌های جدید گره ‌بزنید. محل اتصال سیم‌ها را با چسب بپوشانید و آن را برای عایق‌کاری مناسب، محکم بکشید.

بعد از متصل‌شدن سیم‌ها بهم، شما صاحب دو سیم فاز و نول داخل پریز خواهید شد. برای نصب‌کردن پریز جدید باید سیم‌های فاز و نول را به قوطی کناری ببریم. اگر سیم‌کشی برق ساختمان سیم ارت داشته باشد، باید با روشی که بالاتر گفتیم انشعاب بگیرید (انشعاب گرفتن از پریز قبلی همراه با سیم‌های فاز و نول و ارت). درنهایت باید سیم‌های برقی که انشعاب گرفته شده را از داخل قوطی پریز دوم، برای نصب پریز برق، به پیچ‌های درون پریز متصل کنیم.

نحوه انشعاب گرفتن از کلید برق و رعایت ارتفاع استاندارد نصب

ارتفاع درست کلیدها و پریزها ایمنی، زیبایی و سهولت دسترسی را توأمان تأمین می‌کند. طبق مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان، کلید روشنایی باید ۱۱۰ تا ۱۲۰ سانتی‌متر بالاتر از کف تمام‌شده نصب شود. اگر تصمیم دارید از همین کلید برق انشعاب بگیرید و پریز جدیدی نزدیک کف یا سقف اضافه کنید، ابتدا در نقشه مسیر کانال را عمود یا افقی ترسیم کنید تا زاویه‌دار نشود.

پریزهای عمومی در ارتفاع ۳۰ تا ۴۰ سانتی‌متر و پریز یخچال در ۱۲۰ سانتی‌متر جای می‌گیرند تا از رطوبت کف آشپزخانه دور بمانند. هنگام عبور سیم بین دو ارتفاع، از مسیر مورب پرهیز کنید؛ چون ردیاب برق در آینده مسیر را درست نشان نمی‌دهد و دریل‌کاری یا نصب کابینت دردسرساز می‌شود. پس از عبور کابل، مسیر را با نوار هشداردهنده یا لوله خرطومی رنگی مشخص کنید تا ارتباط با مرحله قبل حفظ شود و هر تعمیرکاری بداند دقیقاً چه اتفاقی افتاده است.

نحوه انشعاب گرفتن از کلید برق و حفظ فاصله استاندارد پریزها

وقتی تعداد پریزهای یک دیوار زیاد شود، ظاهر نامرتب می‌شود و گرمای ناخواسته‌ای در سیم‌ها شکل می‌گیرد. پیش از انشعاب گرفتن از کلید برق برای افزودن پریز دوم، فاصله پریز فعلی تا لبه دیوار را بسنجید؛ اگر این فاصله کمتر از ۱۵ سانتی‌متر بود، مکان تازه را اندکی جابه‌جا کنید. فاصله ۱۵۰ سانتی‌متری میان مركز دو پریز استانداردی پذیرفته‌شده است.

در آشپزخانه اگر چاره‌ای جز نصب چند پریز متمرکز ندارید؛ کادر چهارخانه با مدارهای مجزا گزینه امن‌تری است! زیرا جریان کل مدار از ۱۶ آمپر فراتر نمی‌رود. حین شیارزنی دیوار فراموش نکنید که لازم است مته را موازی کف حرکت دهید تا مسیر برق پنهان به‌روشنی مشخص شده و ارتباط منطقی با مرحله نقشه‌کشی حفظ شود. به یاد داشته باشید هر پریز تازه به کابل ۲٫۵ میلی‌متر و ارت مستقل نیاز دارد؛ اشتراک ارت خطاهای نشتی را پنهان می‌کند.

• پریز را دست‌کم ۳۰ سانتی‌متر از اجاق گاز دور نگه دارید.
• پریز ماشین ظرف‌شویی و یخچال مشترک نباشد.
• در دیوار گچی، بست کتفک از جابه‌جایی کابل جلوگیری می‌کند.
• پریزهای ردیفی را با فیس‌پلیت یکسره بپوشانید تا گردوغبار جمع نشود.

نحوه انشعاب گرفتن از تابلو فیوز و جعبه تقسیم

وقتی ظرفیت کلید یا پریز موجود به سقف می‌رسد و مدار تازه‌ای نیاز به حفاظت جداگانه دارد، منطقی است مستقیم از تابلو فیوز یا جعبه تقسیم انشعاب بگیرید. نخست برق اصلی را قطع کنید و با فازمتر مطمئن شوید مداری فعال باقی نمانده است. قدم بعدی، تعیین فیوز مناسب است؛ به‌طور معمول پریزهای عمومی با فیوز ۱۶ آمپر و روشنایی با فیوز ۱۰ آمپر سرویس می‌گیرند.

پس از پرس وایرشو روی سرهای فاز و نول، این سیم‌ها را در بوشینگ سفت کنید تا اتصال محکم بماند. حالا سراغ جعبه تقسیم بروید؛ سیم‌های تازه در ترمینال عایق‌دار قرار می‌گیرند تا تماس فلزی ناخواسته پیش نیاید. افزودن شینه ارت و برچسب‌گذاری سیم‌ها با لیبل چاپی تکمیل‌کننده مرحله قبل است و خطاهای آینده را کاهش می‌دهد. در پایان، درپوش جعبه تقسیم را سفت کنید و فیوز مدار جدید را در تابلو جا دهید تا هر فرد دیگری به‌آسانی تشخیص دهد این مسیر با چه کلیدی کنترل می‌شود.

نحوه انشعاب گرفتن از کلید برق و دوری از مدار روشنایی

برخی برای افزودن پریز به‌سرعت سراغ سیم روشنایی پشت کلید می‌روند؛ این میان‌بُر اغلب با افت ولتاژ، سوسو زدن لامپ و ذوب عایق همراه می‌شود. اگر ناچار به این روش هستید؛ باید بار مصرفی به ۱۰۰ وات محدود بماند؛ مثلاً فن تهویه کم‌مصرف یا سنسور حرکتی. پس از قطع برق، روکش سیم فاز را پنج سانتی‌متر برش دهید بدون آن‌که هادی قطع شود.

حالا سیم خروجی را دور رسانا بپیچانید و وارنیش حرارتی را روی محل اتصال بگذارید تا استحکام مکانیکی و ایزولاسیون کامل شود. برای جلوگیری از فشار اضافی، جعبه کلید استاندارد با حجم کافی انتخاب کنید. در گام پایانی، مولتی‌متر را وارد عمل کنید؛ جریان را زیر بار اندازه بگیرید و دمای اتصال را ده دقیقه پایش کنید تا مطمئن شوید حرارت غیرعادی شکل نگرفته است.

نحوه انشعاب گرفتن از کلید برق و سربندی ایمن سیم‌ها

کیفیت سربندی به‌طور مستقیم با دوام مدار مرتبط است. ابتدا با سیم‌لخت‌کن، روکش سیم اصلی را پنج سانتی‌متر کنار بزنید بدون آن‌که هادی آسیب ببیند. سپس سیم انشعابی را هشت دور به دور رسانای اصلی بپیچانید تا مقاومت تماسی پایین بماند.

برای پوشش کامل، وارنیش حرارتی را روی محل اتصال جا دهید و با هوای گرم جمع کنید؛ این پوشش در برابر رطوبت از چسب برق مطمئن‌تر است و ارتباط مرحله عایق‌کاری را با تاباندن سیم‌ها حفظ می‌کند. در مدارهایی که روی دیوار اجرا می‌شوند، ترمینال شاخه‌ای فنری شوک‌های حرارتی را تحمل می‌کند و مانع شل‌شدن اتصال می‌شود.

نحوه انشعاب گرفتن از کلید برق و راه‌حل‌های جایگزین مقرون‌به‌صرفه

پیش از شکافتن دیوار، گزینه‌های کم‌هزینه را می‌توانید قبل از آشنایی با نحوه انشعاب گرفتن از کلید برق، آن‌ها را سبک‌سنگین کنید. سه‌راهی حفاظ‌دار می‌تواند پریزی اضافه پشت تلویزیون فراهم کند و از آن‌جا که بیشترین مورد در مصارف خانگی در نحوه انشعاب گرفتن از کلید برق به همین منظور است، مشکل شما به راحتی حل خواهد شد.

در محیط‌های اداری، پاور ریل آلومینیومی روی میز، نصب پریز را بدون تخریب دیوار ممکن می‌کند. کنترل چند مدار روشنایی هم با کلید لمسی سه‌پل یا رله هوشمند Zigbee ساده‌تر می‌شود و نیازی به عملیاتی کردن نحوه انشعاب گرفتن از کلید برق نیست؛ کافی است فاز مشترک را از کلید فعلی به ماژول انتقال دهید تا اپلیکیشن مدیریت روشنایی را در دست بگیرید.

مقایسه هزینه نقاشی و تعمیر دیوار نشان می‌دهد این راه‌حل‌ها اغلب اقتصادی‌تر هستند و پیوند کف‌سازی اولیه را با بهره‌برداری آینده برقرار می‌کنند.نحوه انشعاب گرفتن از کلید برق با کمک دیاگرام و شماتیک سیم‌کشی

طراحی مسیر عمودی یا افقی، امکان ردیابی با ابزار را ساده‌سازی می‌کند و ادامه منطقی گام طراحی مسیر فیزیکی است. برچسب‌گذاری شماره‌دار روی دوسر کابل، خطاگیری را در آینده سریع‌تر می‌کند. در نرم‌افزارهایی مانند AutoCAD Electrical هم می‌توانید لایه روشنایی، پریز و تهویه را جدا کنید تا اشتباهات احتمالی در آینده کمتر شود.

نحوه انشعاب گرفتن از کلید برق و رعایت الزامات قانونی

مقررات ملی ساختمان ایران تعیین کرده است که هر تغییر در سیم‌کشی، باید زیر نظر مهندس ناظر پیش برود. پیش از عملیاتی کردن نحوه انشعاب گرفتن از کلید برق، فرم تغییرات تاسیساتی را پر کنید و مسیر پیشنهادی را روی نقشه الکتریکی علامت بزنید. در پروژه‌های در حال ساخت، مدار تازه‌ای که در نحوه انشعاب گرفتن از کلید برق به آن رسیده‌اید؛ باید وارد دفترچه محاسبات برق شود تا پایان کار به مانع نخورد.

فراموش نکنید جابه‌جا کردن پریز مشترک راهرو در ساختمان‌های طبقاتی هم جزو آن دست از مواردی‌ست که صرف آشنایی با نحوه انشعاب گرفتن از کلید برق، برای آن کفایت نمی‌کند و این امر منوط به موافقت مدیر ساختمان است. این روال پیش از عملیاتی کردن نحوه انشعاب گرفتن از کلید برق، اداری امنیت کار را بالا می‌برد و هنگام فروش یا اجاره، مدارک فنی ارزش افزوده محسوب می‌شوند.

• بدون موافقت کتبی ناظر، مدار اضافی را وارد تابلو مشترک نکنید.
• پریز مشاعات را با برچسب «مشترک» مشخص نمایید.
• فرم تغییرات و فاکتور تجهیزات را در پرونده مالک نگهدارید.
• پس از پایان کار، نقشه اجرایی را مهر و امضا کنید تا پایان کار تأیید بگیرد.

مطلب پیشنهادی سیم کشی فضای داخلی ساختمان

نتیجه‌گیری

انشعاب گرفتن از سیم برق زمانی لازم می‌شود که بخواهید مصرف‌کننده جدیدی را بدون بازطراحی کامل مسیر برق به مدار موجود اضافه کنید. برای شروع، ابتدا باید نوع مدار (پریز، روشنایی یا تغذیه تجهیزات خاص) و میزان بار قابل تحمل آن را بررسی کنید. سپس برق را قطع کرده و با ابزار مناسب، بخشی از روکش سیم را بدون آسیب به هادی جدا می‌کنید. بعد از اتصال سیم جدید به‌صورت اصولی، باید محل اتصال را با وارنیش حرارتی یا ترمینال ایزوله پوشش دهید تا از بروز اتصال کوتاه یا افزایش حرارت جلوگیری شود.